SONK: Spontane osteonecrose van de knie (ziekte van Ahlbäck)

Spontane osteonecrose van de knie (SONK) veroorzaakt pijn aan de binnen- of buitenzijde van de knie, meestal zonder aanwijsbaar trauma. Deze aandoening komt vaker voor bij patiënten boven de 50 jaar, vooral bij vrouwen (M:V = 1:3). De diagnose wordt vaak laat gesteld omdat aanvankelijk gedacht wordt aan knie-artrose of meniscusletsel. De klachten ontstaan vaak zonder trauma.

SONK kent verschillende vormen:

1. Spontane osteonecrose, meestal gelokaliseerd aan de binnenzijde van de knie. Mogelijke oorzaken zijn verstoring van de microcirculatie nabij het gewrichtsoppervlak. Het treft vaak patiënten jonger dan 55 jaar, waarbij de oorzaak onbekend is.

2. Secundaire osteonecrose, gerelateerd aan langdurig gebruik van prednison, immunosuppressie (bij dialyse, orgaantransplantaties), alcoholmisbruik, caissonziekte (duikers), auto-immuunziekten en sikkelcelanemie. Deze vorm komt meestal voor aan zowel de binnen- als buitenzijde van de knie, en vaak zijn ook andere gewrichten betrokken. Vooral patiënten ouder dan 55 jaar worden getroffen.

Osteonecrose wordt meestal ontdekt door drukpijn aan de binnen- of buitenzijde van het bovenbeen tijdens een gespecialiseerd orthopedisch onderzoek. Pijnklachten zijn doorgaans inspanningsafhankelijk en treden vaak 's nachts op. Op röntgenfoto's wordt de botafwijking pas in een later stadium zichtbaar. MRI is het meest geschikte onderzoek om SONK in een vroeg stadium vast te stellen. Langdurige ontlasting met krukken (vaak maandenlang) en ontstekingsremmers kunnen uiteindelijk de klachten verminderen, met mogelijk volledig herstel. In sommige gevallen ontwikkelt de knie echter een inzakking van de mediale of laterale condyl, en kan een hemi- of totale knieprothese de beste behandeloptie zijn, vooral bij patiënten van 65 jaar en ouder.